Wodociągi i Kanalizacja w Ełku

Historia wodociągów i kanalizacji w Ełku

Do wieku XIX życie nie wymusiło na mieszkańcach Ełku rozwoju takiej branży usług jak zaopatrzenie w wodę. W czystym środowisku wystarczającymi okazywały się studnie kopane przyzagrodowe, bądź publiczne z pompami ręcznymi.

Wraz z koleją żelazną musiały zaistnieć ujęcia pompowe szczególnie, że maszyny parowe w końcowym węźle kolejowym Prus Wschodnich były napełniane wodą. Do niedawna istniały materialne dowody na istnienie ręcznych pomp wodnych służących do napełniania lokomotyw.

Gospodarstwa domowe na przełomie wieków zmieniły swoje zasady funkcjonowania. Zwarta zabudowa miejska, czytelne szlaki komunikacyjne, szerokie ulice, umożliwiły wytyczenie pierwszych sieci uzbrojenia ulicznego.

Henrich Scheven Technisches Bureau Dusseldorf (Projektowanie i wykonywanie urządzeń głównego zaopatrzenia w wodę, kanalizacji i oświetlenia, specjalność: filtracja i odżelazianie wody pitnej i przemysłowej) kompleksowo realizowało projekt odciągowania, kanalizowania i gazyfikacji Ełku.

Na podstawie dokumentów archiwalnych i dowodów materialnych ówczesnej techniki sanitarnej, do dziś można podziwiać zaawansowaną myśl inżynierską autorów tych zabytkowych dzisiaj rozwiązań.

Bezbłędne wytypowanie ponad 100 lat temu, 4 km na północny wschód miejsca lokalizacji miejskiego ujęcia wody, które do dziś posiada praktycznie nieograniczone w skali miasta zasoby, to jeden z przykładów dalekowzrocznego planowania.

W tym właśnie miejscu zastosowano unikatowe rozwiązanie techniczne pozyskiwania wody metodą lewarową. Z 9 studni płytkiego wiercenia (20 – 25m) woda samoczynnie spływa lewarami do studni zbiorczej murowanej d=3 m, skąd była czerpana i tłoczona do miasta dwoma pompami tłokowymi (q = 30-40 m3/h), napędzanymi gazem koksowniczym. Z silnikami gazowymi były zespolone prądnice wytwarzające energię elektryczną do oświetlenia w pompowni i budynku mieszkalnym obsługi ujęcia.

Zapotrzebowanie miasta na wodę obliczono na ok. 1500 m3/d. Pierwszy przewód magistralny d = 225mm, łączący ujęcie z wieżą ciśnień na znacznych odcinkach pracuje do dziś i podaje wodę do najstarszej dzielnicy miasta.

Trafnie posadowiony u zbiegu ulic do Olecka i Olsztyna zbiornik wieżowy (rok budowy 1895), stabilizował ciśnienie w sieci wodociągowej jeszcze w latach siedemdziesiątych, a praktycznie stracił swą funkcję, gdy na osiedlu Północ II zrealizowano budownictwo wysokie z hydrofornią.

Ciekawostką jest również pierwsza przepompownia ścieków bytowo – gospodarczych przy ul. Pułaskiego. W tym estetycznym budyneczku zamontowano pompownię typu „Mamut” z inżektorowym podnoszeniem ścieków do wymaganych rzędnych, skąd przewodem ciśnieniowym ciecz spływała do studni u zbiegu ul. Mickiewicza i Wojska Polskiego.

Materiały inwentaryzacyjne z roku 1904 dają pełen obraz ogromu zamierzeń inwestycyjnych Ełku u schyłku XIX wieku. Sama kanalizacja pochłonęła ówczesnych 385.400 DM.